تمرکز بر روی مهارت‌هایی که باعث می‌شوند ابعاد مثبت شخصیتی‌ جلوه کنند، با دیگران ارتباطات بهتری برقرار کنیم و زندگی‌مان را در ابعاد مختلف رشد بدهیم در گرو خودآگاهی و توسعه دانش است. حال در ادامه، به مسیر رسیدن به مهارت‎های توسعه فردی خواهیم پرداخت و در رابطه با هر کدام اطلاعات کامل و مفیدی را بیان خواهیم کرد.

• ابتدا مشخص کنیم به کدام‌ یک از مهارت‌‎های توسعه فردی نیاز داریم

از اولین گام‌ها برای شروع برنامه توسعه فردی این است که بدانیم هدفمان چیست و می‌خواهیم با کارکردن بر روی خود به چه‌چیزی برسیم! به یاد داشته باشید که برای توسعه‌ دادن مهارت‌های فردی‌مان باید اهدافی را مشخص کنیم و راه رسیدن به آن‎ها را دقیق و صحیح متصور شویم! به عنوان مثال مگر می‌شود آرزوی رسیدن به اندام و سبک زندگی سالم را داشت، اما برای حرکت در این مسیر و استفاده صحیح از منابع برنامه‌ای طراحی نکرد!

• با خودمان راه بیاییم و خودمان تسکین دل خودمان باشیم

دنیای این روزهای ما پر از استرس و چالش‌ است. همان‎طور که می‌دانید استرس از عوامل مخرب روحیه و توان برای حرکت به‌ سوی پیشرفت‌ و ترقی‌اند. اگر میزان حضور این موارد در زندگی‌مان زیاد و زیادتر شود، میل به پیشرفت و رسیدن به مهارت‎های توسعه فردی نیز در ما رنگ می‌بازد. از این رو باید تلاش کرد از راه‌های مناسب و آرامش‌بخش، زندگی‌مان را از استرس و اضطراب دور نگه داریم. یکی از کارهایی که باید انجام بدهیم کنار‌آمدن با خودمان است. اما چطور؟ روش‌ها و ترفندهای مناسب برای آرام ‌کردن خود را بیاموزیم و بدانیم که چگونه می‌توانیم خود را در موقعیت‌های سخت زندگی تسکین دهیم. برای نمونه، روش‌های مدیتیشن و ریلکسیشن می‌توانند در روز ما را آرام کنند و اضطراب و استرس را از لحظه‌هایمان بیرون بیندازند.

• ذهنیت رشد و پیشرفت را در خود کشف و بیدار کنیم

ما انسان‌ها همیشه ترس‌ها و دلهره‌هایی از مواجهه با چالش‌های مختلف زندگی داریم. متاسفانه این ترس‌ها باعث می‌شوند تا دل را به دریا نزنیم و در اکثر مواقع در منطقه امن و آرام فعلی‌مان بمانیم که این اصلا خوب نیست چرا؟ چون باعث می‌شود پاهایمان برای حرکت در مسیرهای تازه و جدید سست شود و تمایلی برای رسیدن به مهارت‎های توسعه فردی در ما شکل نگیرد. برای رشد باید ذهنیت‌ خود را نسبت به چالش‌های زندگی تغییر دهیم. باید ذهنیت رشد و رسیدن به پیشرفت را در خود بارور کنیم. حال شاید برای شما سوالر به وجود بیاید که این به چه معناست؟ یعنی به‌ دنبال تجربه‌ها و چالش‌های جدید باشیم و بدانیم رشد در مسیر یادگیری چیزهای تازه و جدید به‌ دست می‌آید. از یادگیری نترسیم و به‌ سمت آن پیش برویم.

• تاب‌آوری را در خود توسعه بدهیم

تاب‌آوری ویژگی خیلی مهمی است، بهتر است که بدانید در مسیر توسعه فردی باید انعطاف‌پذیری و طاقت را در خود گسترش دهیم. زندگی پر از فراز و نشیب‌ است. عمر ما در جاده‌های پرپیچ‌ و خمی می‌گذرد، از این رو بهتر است این را به ‌عنوان واقعیتی انکارناپذیر از دنیا قبول کنیم. حال، اگر قرار باشد که تاب‌ آوری‌مان را در مواجهه با سختی‌ها و مشکلات از دست بدهیم و بی‌طاقت شویم و یا حتی به ‌اندازه کافی منعطف نباشیم، امکان رشد و حرکت به ‌سوی جلو و پیشرفت نیز از ما گرفته می‌شود. تقویت مثبت‌اندیشی، زیستن در لحظه و مدیریت احساسات کمکم می‌کنند تا طاقت بیاوریم و منعطف شویم و پرطاقت در راه توسعه فردی و ساختن زندگی بهره‌ور تلاش کنیم.

• برای رسیدن به مهارت های توسعه فردی باید برنامه داشته باشیم

همان‎طور که در گام اول بیان کردیم، برای تقویت مهارت‎های توسعه فردی در خود به برنامه‌ریزی نیاز است. برنامه‌ریزی به این معناست که بدانیم چگونه، چطور، چرا و چه ‌موقع باید به ‌سمت اهداف خود حرکت کنیم. به یاد داشته باشید که برنامه‌ها برای توسعه فردی باید با در نظرگرفتن اهداف بلند مدت پیگیری شوند. چطور می‌توانیم مهارت‌های مورد نظر خود را تقویت کنیم؟ چرا باید چنین مهارت‌هایی در ما رشد کنند و تقویت شوند؟ قرار است که چه مهارتی در زمینه توسعه فردی در ما ایجاد شود؟ چه زمانی برای توسعه مهارت‌ها باید دست‌ به‌ کار شویم؟

• تغییرات در مسیر توسعه فردی را زیر نظر بگیریم

برای این‏که بتوان مشاهده کرد در حال رسیدن به اهدافمان برای توسعه فردی هستیم  یا خیر، باید اوضاع را مدام پیگیری کنیم. باید مسیری را که طی می‌کنیم را به‌ دقت زیر نظر بگیریم و مشاهده کنیم که روند رشد ما به چه صورت بوده‌است. پس همیشه در مسیر توسعه فردی باید هر از گاهی بایستیم، همه‌ چیز را مرور کنیم و حتی اگر نیاز بود، مسیر خود را تغییر دهیم. توجه به راه و خودآگاهی باعث می‌شود تا رشد بیشتری داشته باشیم.

• برای خود ارزش‌های شخصی داشته باشیم

این‌طور نیست که زندگی‌ کردن بر اساس ارزش‌های شخصی و چهارچوب‌های ما همیشه ساده و آسان باشد، اما اگر آن‌ها را نادیده بگیریم و یا اصلا ارزش و چهارچوبی برای خود نداشته باشیم، در نوسانات پرالتهاب و دشوار زندگی گم می‌شویم. پس در جهت شکل ‌دادن به مهارت‎های توسعه فردی باید حتما ارزش‌هایی مشخص را برای خود داشته باشیم. اگر ارزش‌های مشخص نداشته باشیم، نمی‎توانیم مسیر خود را پیدا کنیم. اما ارزش‌ها دقیقا چه‌ چیزهایی‌ هستند؟ پرتلاش ‌بودن، مهربانی، خلاقیت و یا داشتن روابط عمیق با دیگران از جمله ارزش‌هایی هستند که می‌توانند به مسیر ما در راستای توسعه فردی جهت بدهند. باید مشاهده کرد که چه ‌چیزهایی برای ما مهم‌تر است و چه چیزهایی ما را بیشتر راضی و خشنود نگه می‌دارد.

• توسعه فردی را در زمینه‌های مختلف تجربه کنیم 

هرقدر توانمندی‌ها و مهارت‌های بیشتری داشته باشیم، فرصت‌های رنگارنگ‌تری نیز در زندگی‌ ما پیدا خواهد شد. بهتر است بر روی یادگیری مهارت‌های مختلف سرمایه‌گذاری کنیم. هر چقدر خود را از ابعاد مختلف‌تر توسعه بدهیم، موفق‌تر و قوی‌تر خواهیم بود.

• چیزهای جدید بیاموزیم

به یاد داشته باشید که برای تلاش در راستای توسعه فردی می‎بایست چیزهای جدید یاد بگیریم. نمی‌شود دست روی دست بگذاریم و به دستاوردهای قدیمی‌ خود اکتفا کنیم. حتی اگر دستاوردهای گذشته‌ ما بسیار افتخارآفرین و موفقیت‌آمیز هم باشند، باز با پیش ‌رفتن در مسیر زندگی به یادگیری چیزهای جدید نیاز داریم. به عنوان مثال یادگیری زبانی تازه، یادگرفتن نواختن ساز، آشنایی با سبک درست رزومه ‌نویسی و هر مهارت جدید می‌تواند ما را با خودمان آشناتر و همچنین ما را به نسخه بهتری از خودمان تبدیل کند.

• در زندگی منبع الهام و انگیزه داشته باشیم 

رسیدن به خودآگاهی در زندگی بسیار مهم است،. اگر کوچه‌‌ پس ‌کوچه‌های ذهن و رفتارمان را بشناسیم، به یک توسعه‌ باورنکردنی در زندگی شخصی خواهیم رسید که این توسعه ما را در ابعاد مختلف زندگی موفق‌تر خواهد کرد. فردی که خودش را به‌ خوبی می‌شناسد می‎تواند تصمیمات بهتری در زندگی خصوصی و همچنین شغلی‌اش بگیرد.

• برای رسیدن به خودآگاهی تلاش کنیم

از دیگر مصادیق مهم توسعه فردی می‏توان به تقویت کنجکاوی و پرسش‌گری اشاره کرد. نباید بدون جست‌وجو در مسائل مختلفِ زندگی قانع شویم. وجود واژه (چرا) در فرهنگ واژگانمان، ما را به کشف بهتر هر موضوع می‌رساند. به‌هیچ‌وجه نبای کنجکاوی و پرسش‌گری را فراموش کنیم.

•  وجود سرگرمی‌ها در زندگی را فراموش نکنیم

تفریح و سرگرمی بخش مهمی از زندگی ما را تشکیل می‎دهند و می‌توانند از نظر علمی روی جسم ما نیز اثرات مثبت بگذارند، از این رو نباید از آن‌ها غافل شویم. داشتن تفریح بسیار لازم و ضروری است.‌ شرکت در کلاس‌های متفرقه از جمله شعرخوانی، سفال‌گری و یا هرچیز دیگری که در دایره علایق ما قرار می‌گیرند. تفریحات و سرگرمی‌ها ما را انسانی چند بعدی می‌کنند که زندگی را در جهات مختلف لمس و احساس می‌کند.

• ورزش کنیم و به ظاهرمان توجه داشته باشیم

ورزش‌ کردن برای سلامتی هر انسانی لازم و ضروری است، اما مزایای دیگری نیز دارد. زمانی‌ که ورزش می‌کنیم، به خودمان و ظاهرمان توجه داریم و زیباتر می‌شویم. حال زیباتر شدن و داشتن اندامی خوب و ایده‎ال ما را سرحال‌تر می‌کند و اعتماد‌ به ‌نفس را در ما می‌افزاید.

• عادت‌های مثبتی در خود به ‌وجود بیاوریم

توسعه فردی و خودسازی به تلاش زیاد نیاز دارد و به آسانی انجام نمی‌شود، به عنوان مثال تقویت عادت‌های مثبت. عادت‌ کردن به چیزهای تازه و جدید کمی زمان و تلاش می‌خواهد. اما بعد از این که در ما نهادینه شد، به فردی جدید تبدیل می‌شویم. باید تا می‎توانیم عادت‌های مثبت را وارد زندگی‌مان کنیم و عادت‌های منفی را کنار بگذاریم. به یاد داشته باشید که عادتی که در ضمیر و جانمان نهادینه شود، همیشه ماندگار و ماندنی خواهد بود. حال با دعوت‌ کردن خود به چالش‌هایی با مدت‌زمان مشخص می‌توانیم عادت‌های جدید و تازه‌ای را به زندگی‌ خود راه بدهیم.

• از منطقه امن خود خارج شویم

توسعه فردی به معنای تلاش برای بیدار کردن نقاط قوتی که در ما وجود دارند و در مقابل از بین ‌بردن نقاط ضعف است. حال برای ورود به چنین دنیایی، لازم است با ترس‌های خود روبه‌رو شویم و به گونه‎ای خود را از منطقه امن خارج کنیم که هیچ اتفاق خاصی در آن رخ نمی‌دهد! باید با ترس‌ها مواجه شد و خود را به چالش کشید. به عنوان مثال اگر خجالتی هستیم، تلاش برای قرار گرفتن در جمع از اقدامات مهم و ضروری برای توسعه فردی‌ ما در این زمینه خواهد بود.

• خطاهایمان را بپذیریم و از آن‌ها عبور کنیم

برای تقویت مهارت‏های توسعه فردی باید بتوانیم اشتباهاتمان را بپذیریم و نباید از اشتباه‌ کردن بترسیم. به یاد داشته باشید که اشتباه‌ کردن کار آدمی‌زاد است. همین اشتباه‌های رنگارنگ و مختلف بوده‌اند که در طول تاریخ زندگی بشر روی کره خاکی به او در رشد کمک کرده‌اند. بهتر است که بدانید یکی از مصادیق توسعه فردی این است که به خود اجازه اشتباه‌ کردن بدهیم! باید بتوانیم سرزنش ‌کردن خود را کنار بگذاریم و با درس ‌گرفتن از اشتباه‌هایمان به‌ سمت جلو و پیشرفت پیش برویم. از قدیم گفته‌اند که دیکته نانوشته غلط هم ندارد! پس اگر قرار است که رشد و پیشرفت کنیم و خودمان را توسعه دهیم، نباید از اشتباه‌ کردن بترسیم.

• نقاط قوت خود را قوی و قوی‌تر کنیم

در میان مهارت‎های توسعه فردی باید به رشد مداوم خود فکر کنیم، یعنی اگر در زمینه‌ای قوی هستیم، نیاز به قوی‌تر شدن را دست‌کم نگیریم و برای قوی‎تر شدن تلاش کنیم. هر چقدر برروی نقاط قوت خود بیشتر کار کنیم، مسلط‌‌‌تر و موفق‌تر خواهیم شد. گاهی اوقات با تکیه بر همین نقاط قوت است که می‌توان به جنگ ضعف‌ها رفت و آن‎ها را نابود کرد.

• مهارت شنیدن را در خود تقویت کنیم

یکی از مهم‌ترین و ضروری‎ترین راه‌های تقویت ارتباطات شنیدن است. اگر بتوانیم در زندگی شنونده‌ای درجه‌ یک و خوب باشیم، آن‎گاه با آدم‌های مختلف ارتباطات مؤثرتری نیز برقرار خواهیم کرد. شنیدن درست سبب می‌شود دیگران از مصاحبت با ما لذت ببرند و از طرف دیگر، می‎توانیم هر موضوعی را درست و دقیق بشنویم و درک کنیم.

• رقبای لایقی برای خود انتخاب کنیم

برای این که بتوان شاد زنگی کرد باید از مقایسه ‌کردن بپرهیزیم، البته به یاد داشته باشید که رقابت با مقایسه ‌کردن فرق دارد. وجود رقبایی لایق و شایسته که مدام در مسیر درستی از پیشرفت و ترقی قرار دارند، به ما هم شوق و انگیزه حرکت می‌دهند. داشتن رقبایی ارزشمند و لایق در زندگی برای حرکت به‌ سمت جلو مهم و لازم است و در میان مهارت‌های توسعه فردی جایگاه ارزشمندی نیز دارد.