اگرچه در زمینهی مدیریت منابع انسانی مطلب و مقاله کم نیست اما خیلی کم پیش میآید که یک مقالهی خاص در مورد کلیهی کسب و کارهای کوچک و بزرگ صحبت کند. به همین دلیل میتوانیم بگوییم که کسب و کارهای کوچک تقریبا مورد کم توجهی قرار گرفتهاند. این در حالی است که مشاوره منابع انسانی و مدیریت این منابع در تمامی سازمانها و شرکت ها حتی با دو یا چند عضو باید صورت بگیرد و اهمیت زیادی هم دارد. به دلیل همین اهمیت زیادی که مدیر منابع انسانی و فرآیند مدیریت این منابع دارد، ما هم میخواهیم به تعریف مدیریت منابع انسانی و شرح وظایف آن بپردازیم. با ما در ادامهی این مطلب همراه باشید.
بسیاری از افراد به دنبال این هستند که بدانند اصلا مدیریت منابع انسانی به چه معنا است؟ چرا مدیریت منابع انسانی اهمیت دارد؟ در این زمینه نظریات مختلفی وجود دارند اما کاملترین و اصلیترین تعریف از این مفهوم را گری دسلر، پژوهشگر مدیریت منابع انسانی را بیان کرده است. در واقع این تعریق چنین میگوید که واحد مدیریت منابع انسانی مسئولیت نظارت بر فعالیت کارکنانی که در یک سازمان مشغول به کار هستند را بر عهده دارد. این واحد با جذب همکاران جدید برای یک سازمان، آموزش دادن همکاران، مشاوره توسعه فردی و شغلی به آنان، پاداش دادن به افرادی که در سازمان تاثیرگذار هستند و ارزیابی عملکرد نیروهای قدیمی و آموزش اصول و فنون مذاکره صحیح به آنان تعاملی سالم را در فضای کار به وجود میآورد که از این طریق میتواند در پیشرفت سازمان هم نقش داشته باشد.با توجه به این تعریف، میتوانیم بگوییم که واحد مدیریت انسانی واحدی است که به یک سازمان کمک میکند که به افقهای بلند مدت خود برسد و با هزینههای کم و ناچیز، بیشترین کارایی را از نیروهای خود به عمل بیاورد. این واحد یک واحد اصلی در یک سازمان به شمار میآید که فعالیت آن به صورت مستقیم بر روی موفقیت یک سازمان نقش دارد اما امروزه مشکلات و نواقصی در این واحد دیده میشوند که ممکن است هدف اصلی این واحد اساسی را در یک سازمان را تحقق بخشند. این مشکلات، زیر نظر مشاوره منابع انسانی و همچنین مدیری که برای اداره کردن امور این منابع انتخاب شده است، تحت بررسی قرار میگیرند تا برطرف شوند.
اگر نگاهی جامع به تعریف مدیریت منابع انسانی بیندازیم، به خوبی در مییابیم که در عصر اطلاعات و در زمینهی استقرار منابع انسانی و رسیدن به توسعهی پایدار اهمیت مدیریت نیروهای یک سازمان تا چه حد است. مفاهیمی همچون توسعه و ورود ابزارهایی پیشرفته و هوشمند در اکوسیستم کسب وکارهای امروزی ما، باعث شده است که خیلی از سازمان فرآیندهای کاری خود را بازنگری کنند تا نقاط ضعف خود را برطرف کنند. به همین دلیل در مرحلهی بازنگری یک کسب و کار بسیار اهمیت دارد که یک مدیر بتواند تمام نیازهای سازمان برای رسیدن به موفقیت و فتح قلههای هدف را شناسایی کرده و آنها را برطرف نماید. در این منظر، سازمانها باید نیروهایی را استخدام کنند که میدانند در آیندهی کسب و کار این سازمان مفید خواهد بود. همچنین، افرادی که مستعد قرار گرفتن در یک جایگاه خاص هستند را باید با آزمونها و سایر موارد این چنینی انتخاب کنند تا در نهایت بهترین بهرهوری را شاهد باشند.
همهی ما میدانیم که امروزه نیروهای انسانی شایسته و برتر که در ابعاد مختلف سازمانی سررشته دارند، تمایل به کار کردن در هر سازمانی را نخواهند داشت. استعدادهای شکوفا نشده در این افراد زمانی که با سازمانهای پویا، غنی و پیشرفته همراه میشوند، ممکن است کارایی منحصر به فردی را از خود به نمایش بگذارند. اینجا است که یک انتخاب درست اهمیت خود را در مدیریت کردن منابع انسانی یک سازمان نشان میدهد. زمانی که شما مدیری لایق را انتخاب کنید، استراتژیهایی را بر روی سازمان خود پیاده سازی خواهید کرد که به نظر میرسد این اشتراتژیها رتبهی سازمان شما را از این روبه آن رو کنند. ارتقا کیفیت کاری، ایجاد تعادل در کارو زندگی کارکنان، به وجود آوردن عدالت و توجه به نکات ایمنی و بهداشتی همه و همه در گرو بهبود فعالیتهای مدیر منابع انسانی و فرآیند مدیریتی بهینهی این منابع هستند.
به طور کلی اهدافی که متوجه مدیر منابع انسانی میشود و میتواند فعالیتهای کاری یک سازمان را بهبود دهد، چهار بخش اصلی دارد:
فرقی ندارد که مدیر منابع انسانی در چه سازمانی و با چه ویژگیهایی مشغول به کار است. آنچه که حائز اهمیت است این است که وظایف این مدیران با یکدیگر شباهت زیادی دارند. البته ممکن است در یک سازمان مدیریت منابع انسانی در زمینههای مختلفی پیاده سازی شود و سبب به وجود آمدن مسئولیتها و وظایف اختصاصی متنوعی در مدیر این منابع شود اما به طور کلی اغلب مدیران وظایف مشابهی دارند. به همین دلیل است که اگر یک مدیر منابع انسانی سابقهی کاری داشته باشد، سریعا در یک سازمان استخدام میشود. از جمله وظایفی که این مدیران بر عهده دارند میتوانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
۱: برنامه ریزی: اولین گام برای این که یک مدیر بتواند در یک سازمان مشغول به کار شود، برنامه ریزی است که باعث تجسم و پیش بینی اهداف یک سازمان میشود و تمامی فرآیندها را برای رسیدن به این اهداف سامان میدهد.
۲: سازماندهی: پس از برنامه ریزی، یک سازمان باید در تمامی ابعاد سازماندهی شود اما آیا تا کنون به این فکر کردهاید که سازماندهی فعالیتهای یک مجتمع کاری بر عهدهی چه کسی است؟ این سازماندهی بر عهدهی مدیر منابع انسانی است که به تعیین جایگاههای سازمانی و آماده سازی شرکت در راستای رسیدن به هدف میپردازد.
۳: استخدام و آموزش: یکی دیگر از وظایف مدیر نیروهای انسانی یک سازمان، استخدام و آموزش دادن به نیروهای تازه وارد است. این مدیر باید بر اساس معیارهای مختلف نیروهای کارآمد را استخدام کند و پس از آموزش دادن به آنها، آنها را به کار ببندد. برای مثال انتخاب بهترین مشاور فروش برای دادن مشاوره فروش، استخدام مشاور دیجیتال مارکتینگ و مشاور برندینگ.
۴: ارزیابی کارکنان: پس از این که نیروهای مورد نظر یک سازمان مشخص شده و استخدام شدند، لازم است که مدیریت نیروهای انسانی به ارزیابی فعالیتهای کاری آنها بپردازد. از آنجایی که نیروهای غیر کارآمد به ضرر یک سازمان هستند، بهتر است که این نیروها از شرکت خارج شوند.
۵: حل اختلاف: همهی ما میدانیم که در تمامی محیطها از جمله محیطهای کاری، اختلافات زیادی بین افراد به وجود میآید. یکی از وظایف مدیر منابع انسانی این است که اختلافات بین کارمندان را حل و فصل کند و آنها را به سوی بهرهوری بهتر هدایت نماید.
۶: دانش حقوق: بسیاری از قوانین و مقررات وجود دارند که قبل از حضور یک مدیر در یک سازمان، تصویب شدهاند. بنابراین یکی از وظایف مدیر منابع انسانی این است که میزان این حقوق را بشناسد و کارکنان خود را نیز بر اساس سطح حقوق استخدام کند.
اصول مدیریت منابع انسانی به مجموعهای عظیم از اصول و قواعدی گفته میشود که یک مدیر میتواند با به کار گرفتن آنها، سازمان و فرایندهای کاری آن را به ویژهترین شکل ممکن مدیریت کند و حتی کارمندان را به سوی بازگشایی دریچههای بهتر موفقیت هدایت نماید. برخی از اصول مهم در این زمینه در موارد زیر ذکر شدهاند:
اگر شما هم تا کنون با فرآیند مدیریت منابع انسانی سر و کار داشتهاید، حتما می دانید که مدیریت استراتژیک منابع انسانی یکی از مؤلفههای پیشرفت یک سازمان به شمار میآید. در واقع وقتی که صحبت از مدیریت استراتژیک منابع انسانی به میان میآید، شناخت نیازهای فعلی و برطرف کردن نیازهای آینده ی یک سازمان بیش از هر چیزی خود را نشان میدهد. مدیریت استراتژیک این نیروها شامل ایجاد یک برند مناسب و کارآمد برای کارفرما، استفاده از استرتتژیهای بقا، استراتژی مدیریت استعدادها و استفاده کردن از انعطاف پذیری یک سازمان است که در دراز مدت میتوانند تاثیرات فوق العادهای را بر روی یک سازمان بگذارند.
در مدیریت استراتژیک منابع انسانی، رویکردهای مختلفی وجود دارند. در واقع مدیریت منابع انسانی به شکل استراتژیک مستلزم این است که شما رویکردهایی همچون منبع محور، عملکرد بالا، استراتژیک، رویکرد تعهد بالا و مشارکت بالا را بشناسید و سپس اقدام به عمل کنید. مراحل مختلفی برای اجرای این نوع از مدیریت تدوین شدهاند. برای این که مدیریت استراتژیک را با استفاده از رویکردهای فوق بر روی یک سازمان پیاده سازی کنید، ابتدا باید ظرفیتهای فعلی سازمان خود را بشناسید و سپس مشکلاتی که در آینده ممکن است به وجود بیاید را شناسایی کنید. حال نوبت به تجزیه و تحلیل فاصلهی بین این دو مرحله میرسد که با انجام این عمل دستاوردهای یک سازمان در آینده و حتی در حالت کنونی نیز مشخص میشوند.
همانطور که میدانید، منابع انسانی یکی از اصلیترین منابعی هستند که در یک سازمان وجود دارند و ما در بخش مدیریت منابع انسانی در مورد آن به صورت مفصل صحبت کردیم اما برای این که فرآیندهای مدیریت منابع انسانی به بهترین شکل سازماندهی شوند، باید از خدمات مشاوره منابع انسانی بهره گرفته شود. مشاور منابع انسانی فردی است که یک مدیر را برای برنامه ریزی بهتر هدایت میکند و او را به بهبود فرآیندهای کاری تشویق مینماید. این مشاور حق دستور دادن یا مشخص کردن وظایف کارمندان را ندارد اما بر اساس سابقههای تحصیلی خود میتواند بهترین راهکارها را در زمینهی ادارهی یک سازمان در اختیار یک مدیر قرار دهد.
امروزه ممکن است در صورت عدم کارآمد بودن مدیری که برای ادارهی فعالیت یک سازمان و نظارت و کنترل فعالیت نیروی انسانی انتخاب شده است، سازمان ضررهای زیادی را متحمل شود و حتی وقت زیادی را هم از دست بدهد اما اگر از خدمات مشاوره منابع انسانی استفاده گردد، میزان این ضررها به حداقل میرسد. در عین حال که کارایی نیروهای انسانی با آموزش دیدن نکات مهم افزایش پیدا میکند و حتی سازمان میتواند در کوتاهترین زمان ممکن به بهترین درجات کاری نائل شود. همچنین، در از بین بردن بحثها و اختلافات کاری نیز استفاده از خدمات مشاورهای سازمانی بسیار تاثیرگذار است. به همین دلیل نمیتوان از اهمیت مشاوره با تجربه و زبده در یک سازمان به خصوص و مهم، چشم پوشی کرد.
فردی که به عنوان مشاور منابع انسانی و برای انجام خدمات مشاوره منابع انسانی انتخاب میشود، وظایف متعددی دارد. در واقع این فرد هم با کارمندان ارتباط برقرار میکند و جویای مشکلات و نظرات آنها میشود و هم میتواند با مدیران و مدیر عاملان یک سازمان ارتباط بگیرد تا بتواند راهکارهای رسیدن سریع به موفقیت را به آنها ارائه دهد. برخی از اصلیترین وظایفی که مشاور منابع انسانی دارد عبارتند از:
اگر بخواهیم به طور کلی خدمات مشاوره منابع انسانی را تحت بررسی قرار دهیم، میگوییم که مشاوران منابع انسانی بر فعالیت نیروهای زیر دست خود نظارت میراکنند و هر گونه عامل روانی و اجتماعی و ذهنی و … را در یک کسب و کار تحت بررسی قرار میدهند تا در نهایت افقهای جدیدی را به روی پیشرفت یک سازمان باز کنند. آنها برای رسیدن به اهداف خود از روشهای خلاقانه و مبتکرانهای مثل توجه به جنسیت و فرهنگ، مشاوره دیجیتال مارکتینگ و … استفاده میکنند و در نهایت هم بهترین استراتژیها را در کسب و کار خود به کار میبندند.
مدیریت بحرانهای یک سازمان از جمله مهمترین خدماتی است که مشاوره منابع انسانی ارائه میکند. این مشاوران با برخورداری از دانشهای ویژه در این زمینه و همچنین توانمندی در صراحت کلام و فن بیان، خود را با شرایط بحرانی رو به رو میکنند و در نهایت هم با این شرایط مقابله می کنند اما خدمات این مشاوران تنها به اینجا ختم نمیشود چرا که مدیریت زمان از جمله اصلیترین شاخههای مدیریت در یک سازمان است که باید تحت نظر مشاور نیروهای انسانی انجام شود. افزون بر این موارد، یک مشاور در یک سازمان باید خدماتی مثل نظارت بر ارتباطات سالم و موثر و همچنین خدمات آموزش توسعه فردی را به کارمندان ارائه کند و تعامل کاری آنها را نیز بهبود دهد. در اینجا میتوانیم بگوییم که یک سازمان به سوی اهداف مختلف خود گام برداشته است.
قرارداد مدیریت منابع انسانی یکی از قراردادهایی است که در زمینهی تامین نیروی انسانی یک سازمان باید به آن توجه شود. در اصل قرارداد به معنای توافق است. به همین دلیل در سازمانهای کاری قرارداد را توافقی میدانند که بین یک یا چند شخص تنظیم میشود. بر اساس این قراردادها است که نیروهای انسانی یک سازمان و همچنین مدیرعامل این سازمان در قبال یکدیگر تعهدات مشخصی را میدهند و باید در طول فرآیند کاری بر اساس این تعهدات عمل کنند. در زمینهی نوشتن این قراردادها هیچ گونه محدودیتی برای نیروهای انسانی و مدیران عامل در نظر گرفته نشده است اما قراردادی خوب است که منطقی باشد و بر اساس مواد قانونی، تنظیم شده باشد.
در گذشته تصور میشد که برای راه انداختن یک کسب و کار مشخص منابع مالی و سرمایههایی که از راه اقتصاد به دست آمدهاند بسیار مهمتر از سرمایههای انسانی هستند اما پس از این که تحقیقاتی مهم در این زمینه انجام شد، مشخص شد که منابع انسانی اصلیترین منابعی هستند که یک سازمان باید آنها به کار ببندد اما این منابع باید تعهداتی را به کارفرمای خود میدادند که به دنبال ثبت این تعهدات، قرارداد مدیریت منابع انسانی روی کار آمد. امروزه نمونه قراردادهایی همچون قرارداد مشاوره منابع انسانی و قراردادهای استخدام نیروی انسانی در مراکز اداری، تجاری و صنعتی رواج دارند که هر کدام از آنها نیز فواید زیادی را در این سازمانها به وجود میآورند. برای مثال قرارداد مشاوره باعث میشود که روند آموزش دادن نیروها بهبود پیدا کند و سیستم کاری نیز پیشرفتهتر شود. همچنین این قرادادها باعث پایبند شدن یک نیروی کاری به کار خود میشوند و در افزایش کارآمد بودن این نیروها و ارتش بهرهوری آنها نقش زیادی دارند.
ژورنالها و روزنامههای زیادی وجود دارند که برای مدیریت منابع انسانی بسیار کارآمد هستند. این ژورنالها همگی بر اساس اصول اسلامی تدوین شدهاند اما در برخی از آنها اصول مدیریت سازمانی غربی نیز به وفور به چشم میخورد. به هر حال اگر به دنبال بهترین ژورنالهای مدیریت نیروهای انسانی آن هم از منظر اسلام هستید، میتوانید به ژورنالهای زیر مراجعه کنید:
ما در این مطلب در مورد مدیریت منابع انسانی و همچنین خدمات مشاوره منابع انسانی با شما صحبت کردیم. از آنجایی که امروزه منابع انسانی یک مهرهی اصلی در هر کسب و کاری به شمار میآیند، بسیار مهم است که نظارت و کنترل دقیقی هم بر روی عملکرد این نیروها صورت بگیرد. به همین دلیل امروزه استخدام مدیر منابع انسانی از اهمیت زیادی برخوردار است. شما میتوانید با استفاده از خدمات ما روند مدیریت این منابع را به بهترین شکل ممکن پیش ببرید. جهت دریافت مشاوره با مهندس پویان قدم لی اینجا کلیک نمایید.